Kompostiranje je biološki proces u kojem mikroorganizmi razgrađuju različite organske materijale kao što su lišće, papir, ostaci hrane i druge otpadne materije organskog porekla, prevodeći ih u materijal nalik zemljištu – kompost. U toku samog procesa kompostiranja deo organskog ugljenika se oslobađa u obliku ugljen-dioksida, deo koriste mikroorganizmi za funkcionisanje sopstvenih ćelija dok se deo ugljenika humifikuje. Bakterije, gljive i aktinomicete aktivno učestvuju u procesu degradacije organskog ugljenika. Aktivnost pojedinih grupa mikroorganizama je uslovljena fazom kompostiranja, karakteristikama materijala i temperaturom.

Proces kompostiranja može da se podeli u četiri faze:

1. Početna (inicijalna) faza – U toku ove faze dolazi do mehaničke razgradnje materijala. Proces započinju mezofilne bakterije, gljive, aktinomicete i protozoe. Maksimalna temperatura u ovoj fazi dostiže 45°C.
2. Aktivna (termofilna) faza – U ovoj fazi dolazi do brze razgradnje materijala. Temperatura u kompostnoj gomili se u roku od 24 do 72 h nakon formiranja gomile poveća iznad 45°C, obično do 65°C, kao rezultat oksidacije ugljenikovih jedinjenja. Ova termofilna faza i funkcija termofilnih bakterija u njoj je ključna za uništavanje patogenih organizama, larvi muva i semena korova. Da bi se to postiglo potrebno je održavati temperaturu od oko 65°C tri do pet dana. U toku ove faze neophodno je konstantno snabdevanje kiseonikom, bilo ručnim ili mehaničkim mešanjem i prevrtanjem gomile ili automatizovanom ventilacijom.

3. Faza hlađenja – Ovde se nastavlja razgradnja početnog materijala, sve do formiranja biološki stabilnih humusnih jedinjenja. Tada dolazi do dominacije mikroorganizama, koje preferiraju niže temperature.

1. Sazrevanje – Sazrevanje zahteva minimum kiseonika i sam biološki proces postaje veoma spor. Sinteza humusnih jedinjenja koja je započeta u prvoj fazi sada se završava.

   Faktori koji utiču na proces kompostiranja:

1. Sadržaj vlage

2. Odnos ugljenika i azota (C/N)

3.Temperatura

4. pH vrednost

5. Veličina čestica početnog materijala

6. Kiseonik

Autor: Dipl. inž. – master Dušan Marinković

Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Novom Sadu